Sıkça dillendirilen bir söylemdir... İnsanların doğaya ve diğer canlılara verdikleri zararlardan dolayı en tehlikeli varlık olarak görülmesi. Kuşkusuz bu söylemin doğruluğuna katılmamak ve doyumsuzluktan kaynaklanan hırslarını ölümcül hale getirerek dünyadaki huzuru kaçıran insanlığın eksilerini görmemek imkansız. Lakin bu söylemin doğruluğuna katılırken durup düşünmek lazım... Dünyada insanlar yerine farklı bir tür egemen olsaydı hırslar ve savaşçı-yok edici zihniyet ortaya çıkmaz mıydı?
Aslında bu sorunun cevabını vermek hiç de zor değil. Zira doğada kuralıyla yaşayan vahşi hayvanlar ve insanlarla iç içe olan canlılar da kendi çaplarında şiddet gösterip hayatta kalma sürecinde zarar verici davranışlar sergileyebiliyor sonuçta. Hatta düşmanlarına karşı birleşerek üstünlük sağlama taktiklerini gözlemlemek de mümkün.
Yani söyleminde diretip yüksekten konuşanların dillendirdiği gibi, insan dışındaki canlılar hiç de değil! Buradaki en önemli detay, doğanın bahşettiği zeka oranında hareket ediyor olmaları... Ki, insan, zekasından dolayı dünyanın en tehlikeli varlığı olarak öne çıkıyor sadece.
Peki... Ya zekası insanla eşitlenen bir hayvan türü daha olsaydı, dünyadaki yaşam düzeni nasıl olurdu?
Pierre Boulle, 1963'te yazılan ve 1968’te adıyla sinamaya uyarlanan bilimkurgu romanı nde bu soruya çok net ve uzun soluklu bir cevap vermiş.
İlk filmin gördüğü ilginin ardından seriye dönüşüp Maymunlar Cehennemi’ne Dönüş, Maymunlar Cehennemi’nden Kaçış, Maymunlar Cehennemi’nin Fethi ve Maymunlar Cehennemi’nde Savaş adlarıyla beyazperdede yerini alan ikilemi 1973 yılında macerasını noktalamış... Ta ki ilgi çekici kurgular için eskilerden medet umanlar 2001’de yeniden çevirime gidene dek.
Böylece adıyla bir kez daha boy göstermeye ve diye düşündürmeye başlamış, insanlaşan maymunların dünyası. Lakin Tim Burton imzalı bu filmin devamı gelememiş. Beklenen ilgiyi göremeyen bu yapımdan sonra 2011’de orijinalden bağımsız olarak kendi hikayesini anlatan filmiyle yola çıkan yeni üçlemeye dek ara verilmiş. 2014’teki nin ardından 2017’de ile tamamlanan üçleme nin sonu olmuş mu peki? Tabii ki hayır. İnsanlaşan maymunların dünyasından nemalanmanın cazibesi, halihazırda gösterimde olan ile bir başka üçlemenin yolunu açmış bulunmakta. Bakalım bu yolda neler var...
HER ŞEY YOK OLDUĞUNDA GERİYE BİR TEK UMUT KALIR
Umut... Kimine göre fakirin ekmeği; kimine göre de mantıktan uzak bir duygu. demiş ya Türk dünyasının ünlü yazarı Cengiz Aytmatov... Hırslarını ve hükmetme arzularını tatmin için her yolu hak görenlerin egemen olduğu acımasız bir dünyada bir anlam taşır mı peki? Mantık yönüyle konuya yaklaşıldığında umudun pek şansı yok gibidir çoğu durumda.
Öte yandan görüşünün etki gücü ve işlevselliği de unutulmamalı. Nasıl ki sloganıyla yol alan ve insan dünyasının maymunlar topluluğundaki yansıması diyebileceğimiz filminin ana fikri de ortak düşmana karşı na dayalı.
Bu gerçek doğrultusunda kısaca özetleyip değerlendirmede bulunacak olursak...
İnsanları arka plana atıp maymun dünyasındaki çekişmeye odaklanan senaryo, barışın farklı dünya düzeninde de sağlanabileceği mantığına sahip Ceasar’ın ölümünü ve baş döndürücü bir tırmanışı açılışında vermenin ardından yüzlerce yıl sonrasına geçerek yeni hikayesini başlatmakta. Noa’nın kartalları evcilleştirebilen avcı şempanze klanını tanıtan akış, süreç içinde bu dünyadaki maymun yaşamını aşama aşama sunuyor bizlere. Ancak asıl gelişim, sevgilisi Soona ve yakın arkadaşı Anaya ile birlikte ava çıkan Noa’nın klanının maskeli maymunlar tarafından basılıp yok edilmesinin ardından yaşanıyor. Bu klişeleşmiş intikam yolculuğunda insan ırkından Mae ve bilge keşiş orangutan Raka ile karşılaşan Noa’nın vardığı yere gelince... Sürpriz sayılmaz aslında. Zira bu evrede deniz kıyısında insanlığın yıkıntıları arasından krallığını kurup bilgi ve teknolojilerini öğrenmeyi istediği insanları yok etme hırsındaki Proximus Ceasar’ın hükümdarlığı çıkartılıyor karşımıza.
Genetik mühendisliğinin çalışmaları sonucunda zihinsel gelişim yaşayıp liderliğe yükselen Ceasar’ın sahibine kırgınlığından doğan isyanla başlangıcını yapan ndeki zeki hayvan yaşamını, odaklı Ceasar’dan nesiller sonrasına taşıyan yeni nesil film, aslında çok tanıdık bir hikayeye sahip. Bundan dolayı yeni bir söz ürettiğini söylemek biraz zor.
Buna karşılık yetişkinlik töreni için hazırlanırken diyerek içinde bulundukları ortamı sorgulamaya başlayan Noa’nın örnek alınması gereken uyanışıyla gerek kendi gerekse insan ırkının geleceğini belirleme yolculuğunda gerçek dünyaya yönelik etkili mesajlar olduğu da muhakkak.
Şöyle ki; Maymun kabileleri arasında efsaneye dönüşmekle birlikte öğretileri unutulan hatta bazı yerlerde adı dahi bilinmeyen Ceasar’ın ardından karşımıza çıkan lider tipi, akıcı konuşmasıyla, yüksek zeka düzeyiyle evrimleşmiş maymunların soyundan gelen ve barışçı maymunları da düşman görerek onları köleleştirmek isteyen Proximus Ceasar karakterinden dolayı film, sürekli türler arası kıyas yaptırmakta.
Dahası... sloganıyla krallığını kurmayı hedefleyip bu uğurda sadece hayatta kalan insanları değil aynı zamanda kendisine yönelik tehlike olarak gördüğü veya küçümsediği maymun kabilelerini de avlayarak zalimliğin her canlı türünde olabileceğini ispatlayan... İnsan teknolojisini öğrenip kullanırken dünyayı fethetmek uğruna sınır tanımayan Proximus Ceasar’ın yeni krallık atmosferinde öne çıkan detaysa mesajı! Yani gerçek hayatta karşılığı bol bir içerik var önümüzde.
diyerek insanları avlamaya çıkan bu yok edici düzenin karşısında duran yok mu peki? Elbette var. Bunlar da; Uykusunda tuhaf şeyler gördüğünü belirtip körü körüne hükümdarın sözlerini kabullenmek yerine gerçekleri sorgulamayı seçen ve klanını kurtarmak için uğraş veren Noa... diyen keşiş olarak yaşayan evrimleşmiş orangutan Raka ve ten söz edip geçmişe dair insani fikirlerini anlatarak maymunlardaki bilgisini çürüten Mae.
baskıcılığına karşı mantığını koyarak gerçek dünyaya mesajını yollayıp diktatörlerin boyunduruğundan kurtulmanın yolunun birlikten geçtiğini tekrarlayan filmde, olayı da mesajcılıkta kullanılanlardan. Nitekim sorusundan yola çıkıp insanların kendi zamanlarında birçok şey başardıklarını, kartal gibi uçup okyanus ötesiyle konuşabildiklerini ama zamanla konuşma yeteneklerini kaybedip hakimiyeti maymunlara kaptırdığını belirterek dünyadaki değişimi evrime bağlayan maymun zihniyeti dikkat çekmekte. Evrim, yaradılışa karşı yani!
SONUÇTA; Kitapların, olarak göstererek teknolojiye karşı ayakta kalmaya çalışan kitapların önemini vurgulayan da, Evrim Kuramı’na göre atalarımız olarak görülen maymun türüyle eşit koşullarda yaşamanın mümkün olup olmadığı konusunu alt metinden işlenirken, doğaya saygılı Noa ile şiddete aşina Mae’nin kişiliklerini karşı karşıya getirilmiş. Proximus Ceasar’ın insanlığın karanlık yanıyla örtüşen düşünce yapısı ve davranışları da orta yerde.
Final bölümüyle yeni dünya düzeninde görünenin ötesi olduğunu hissettirip metaforik bir hava estiren filmin özünde anlatmak istenilen, başkasının da üstün yönleri olabileceğini görüp kabullenmeyen e vurgu yapmak! İnsanlaşan ndeki bu vurgu ve mesajcılık gerçek dünyada bir işe yarar mı? Nefretle yaklaşıp yok etmek istediklerine özenti duyan hırs sahipleri olduğu sürece nafile.
Anibal GÜLEROĞLU